بعضی‏ها می‏گویند: این هیأت‏ها، ساخته و پرداخته‌ی دست صوفیه است. بعضی آن را به صفویّه نسبت می‏دهند؛ یعنی فرهنگ تشیع صفوى؛ ولی بنده ریشه تاریخی آن را از زمان رسول خدا(ص) می‏دانم.
هر تشکّل اجتماعی در سینه‌ی تاریخ، نسبت به کثرت جامعه و فرهنگ مردم، تغییر و تحول پیدا می‏کند. حج‏های امسال را ببینید، با حج‏های چهار - پنج قرن پیش تفاوت بسیار دارد؛ البته یک حقیقت اصلی دارد، ولی شکل آن تغییر می‏کند.
من ریشه‌ی هیأت‏ها را در صفویّه یا زمان حضرت آیت الله بروجردی می‏دانم؛ بلکه ریشه آن را در زمان شهادت حمزه سیّدالشهدا می‏بینم که وقتی به شهادت رسید، پیامبر اسلام وقتی به مدینه آمدند مشاهده نمودند که همه برای کشتگان خود گریه می‏کردند، فرمودند: کسی برای عمویم «حمزه» گریه نمی‏کند؟ و از آن به بعد، رسم شد در مدینه هر که می‏خواست برای شهید خودش عزاداری کند، ابتدا سر قبر حمزه می‏رفت و بعد برای شهید خودش عزاداری می‏کرد. این رسم که برای یک شهیدِ محور، در شهر، در حضور رسول خدا و با اشاره‌ی ایشان، ابتدا عزاداری شود و بعداً به موضوعات شخصی خود پرداخته شود، از زمان رسول خدا صورت گرفته است. این ریشه‌ی تشکیل هیأت است.
اوّلین هیأت به صورت رسمى، بعد از رحلت حضرت رسول(ص) شکل گرفته که حضرت فاطمه(س) به طور مرتب و هفتگى، همراه حسن علیه‌السلام و حسین علیه‌السلام بر سر قبر شهدا می‏رفتند و آنجا برنامه‌ی مرثیه و گریه داشتند.
می‏رسیم به زمان حضرت علی‏(ع) که وقتی از زمین کربلا می‏گذشتند، مراسم عزاداری و نوحه خوانی داشتند. در زمان حضرت رسول(ص) نیز هنگام تولد امام حسین گریه کردند. در زمان خود امام حسین‏(ع) شعرهایی که باقی مانده، بر این مفهوم دلالت دارد. وقتی حضرت به شهادت می‏رسند اشعاری که وجود دارد:
«شیعتی مهما شربتم ماء غدب فاذکرونی
و سمعتم بغریب او شهید فاندبونی»
که روایتی است که حضرت سکینه(س) از حلقوم بریده‌ی ابا عبدالله الحسین نقل می‏کنند و برخی از علمای بزرگ آن را توثیق کرده‏اند. در این‏جا حضرت می‏فرمایند برای هر شهید و غریبی خواستید گریه کنید اول مرا یاد کنید.
می‏آییم جلوتر، می‏رسیم به زمان امام سجاد، امام‏(ع) روایت هست تا آخر عمرشان، هر بار که غذا خوردند، یک بار قبلش برای امام حسین گریه کردند. می‏رسد به امام باقر و امام صادق علیه‌السلام که روضه‌خوان‌ها را دعوت می‏کردند، مداحان را دعوت می‏کردند، و در موردی به یکی از ذاکران هر چه طلا در منزل بود اهدا کردند. این‏که خانواده‌ی خود را جمع می‏کردند، جلسه تشکیل می‏دادند و در آن می‏فرمودند که شعر برای اباعبداللّه الحسین بگویید، چرا؟ چون به قول مقام معظم رهبرى: «هیچ پیامی جز در قالب هنر جاودانه نمی‏ماند.»
حضرت به کسی که یک بیت شعر، برای امام حسین(ع) می‏گفت یا می‏خواند، پول وحتّی به او وعده بهشت می‏دادند.
امام باقر(ع)، پول می‏دهند برای عزاداری کردن بعد از خودشان، که بعد از من تا ده سال برای من در «منی» روضه خوانی کند. در امامان بعدی هم این سنّت حسنه باقی ماند. در جامعه‌ی کوچک، مجلسی در حد 20 نفر در حضور امام صادق(ع) برگزار می‏شد و هنگامی که جامعه‌ی بزرگ شد این تشکل‏ها و هیأت‏ها ایجاد می‏گردید. بزرگ شدن جامعه‌ی شیعى، هیچ چیزی را تغییر نداده است و فقط هیئآت را گسترش داده است. در این‏جا لازم است نکته‏ای را تذکر دهم، خیلی‏ها وقتی به مقوله‌ی عزاداری امام حسین(ع) می‏رسند اول می‏روند سراغ نکته‏ها و وجوه منفی آن!. مگر تا به حال از قرآن علیه اهل‌بیت(ع) در تاریخ استفاده نشده است؟ نمونه‌ی آن این‏که، از قرآن استفاده کردند و گفتند که قتل حضرت علی(ع) واجب است. آیا این درست است که هنوز فردی که قرآن را باز نکرده، به او بگوییم مواظب باش مرتکب قتل حضرت علی(ع) نشوى؟ یا به حافظ قرآن بگوییم مواظب باش مانند خوارج نهروان نشوى؟ خوب است در رسانه‏ها که جوان‌ها را برای حفظ قرآن تشویق می‏کنند مرتب این گونه مسائل را ذکر کرد؟ در تاریخْ بیشتر از قرآن سوء استفاده شده تا اهل‌بیت و اهل‌بیت‏(ع) بیشتر حافظ و مدافع قرآن بوده‏اند و جلوی سوء استفاده را گرفته‏اند.
من نمی‏دانم چرا هر که به مقوله، عزاداری امام حسین(ع) می‏خواهد بپردازد از تخویف و تحقیر شروع می‏کند؟
آیا هیأت‏های مذهبی بیشتر آسیب دارند یا حوزه‏های علمیه؟ مسلّم است که حوزه‌های علمیه.
حضرت امام(ره) می‏فرمایند: اسلام از هیچ چیز به اندازه دانشگاه و فیضیه لطمه نخورده است. همین حوزه و فیضیه، را ما چقدر تقدیر می‏کنیم و می‏دانیم آفاتی دارد و باید آنها را بر طرف کرد. ولی فرهنگ برخورد با آن کاملاً محترمانه است. اما وقتی به هیأت رسیدیم، اول بر سرش می‏کوبیم و بعد فوایدش را ذکر می‏کنیم. به هر حال در بحث تاریخى، شما اهتمام اهل‌بیت را به هیئآت، شاهد هستید.

تعریف هیأت‌ها به گونه‌ای که هستند و تعریف آنها به گونه‌ای که باید باشند. ما جمع بین این دو تعریف را آورده‏ایم. البته این تعریف مقداری طولانی است. هیأت یعنی تجمعی از مؤمنان که برای تعظیم شعایر الهی و احیای امر اهل‌بیت‏(ع)، ـ نام و یاد و سیره و روش اهل‌بیت‌ ـ در جامعه و تعلیم و تربیت دینی و اخلاقی خود، به برگزاری متناوب جلسات مذهبى، شامل قرائت قرآن، سخنرانی دینی و ذکر توسّل اهل‌بیت عصمت و طهارت با محوریت عزاداری امام حسین(ع) اقدام می‏کنند. در تعریفی که ما از هیأت ارائه می‏دهیم چند مورد را خارج می‏کنیم: اگر هیأتى، قرائت قرآن نداشت، این هیأت، هیأت کاملی نیست. وقتی هیأت هست، ذکر هست، چرا ذکر قرآن نباشد؟! اگر جلسه‌ی تجویدی باشد و تفسیری هم بگویند، این هم هیأت نیست؛ این جلسه یک کار تخصصی است و با برخورد کردن با قرآن به عنوان ذکر، تفاوت دارد. .